انواع نقشه فرش چیست

قالی و فرش نوعی گستردنی بافته شده از مواد اولیه مثل پنبه، پشم و حتی در بعضی موارد ابریشم است که اصولا برای پوشاندن زمین به کار گرفته می شود. به دست بافته های پرزدار و گره دار قالی گفته می شود. از آنجا که قالی و فرش همیشه طرح و نقش های زیبا را بر خود داشته اند امروزه به زیبایی آن هم توجه می شود. یکی از موارد مهمی که باعث زیبا به نظر آمدن فرش می شود نقشه آن است که میخواهیم درباره آن صحبت کنیم . امری که بسیار در بافت فرش تاثیر دارد. نقشه قالی به چهار دسته تقسیم می شود :

۱. نقشه های نقطه چین شده
۲. نقشه هایی که بخشی از آن را نقطه چین کرده اند و بخش دیگر آن فاقد نقطه است.
۳. نقشه هایی که فاقد نقطه چین هستند.
۴. استفاده از تصویر یا نقاشی بدون نقطه چین
حال میخواهیم به توضیح هر یک از این چهار دسته بپردازیم

 

1- نقشه‌های نقطه چین شده

در این روش بعد از اینکه نقشه توسط طراح یا دیگری را روی کاغذ شطرنجی پیاده کردند ، که ممکن است آن فرد شغلش فقط نقطه زدن باشد نقطه می خورد و بعد رنگ های زمینه گل و برگها توسط طراح دیگری روی آن پیاده می شود. همچنین ممکن است بالعکس روش گفته شده عمل شود؛ یعنی ابتدا گلبرگها رنگ آمیزی شوند و سپس محدوده ی آن را نقطه چین کنند. این روش به بافنده فرش کمک می کند تا به طور دقیق محل قرار گرفتن یک رنگ را روی چهره تشخیص بدهد. با استفاده از این روش دقت عمل بالا می رود و طرح مورد نظر به صورت مطلوب و بدون اشتباه بر روی قالی پیاده می شود.

– از ویژگی های این روش می توان به این موارد اشاره کرد :
با استفاده از این روش می توان محل دقیق هر رنگ را مشخص کنیم.
به کار گرفتن این روش به بافندگان فرش کمک می کند تا بتوانند ابعاد فرش را به صورت استاندارد ببافند.
آمدزش این روش به بافنده های تازه کار بسیار خوب و ضروری است و در ارتقاء مهارت آنها نقش نقش مهمی را ایفا می کند.

 

2- نقشه هایی که بخشی از آن را نقطه چین کرده اند و بخش دیگر آن فاقد نقطه چین است

در این روش برای تهیه نقشه مورد نظر از کاغذ شطرنجی استفاده می کنیم و قسمتی از نقشه به وسیله نقطه انجام می پذیرد و بخش دیگر آن مانند نقاشی معمولی و بدون استفاده از نقطه چین کار می‌شود تا فقط طرح را به صورت رنگی نمایش دهد. کاربرد این روش وقتی است که بخواهیم یک نقاشی ظریف روی یک کاغذ شطرنجی پیاده کنیم. در این حالت قسمت های مختلف مثل لباس و پس زمینه کلاه های انسان های طراحی شده را می توان با استفاده از روش نقطه چین کردن به جدول آورد. در هنگامی که میخواهیم به دست ها، ابروها، مژه ها و سایه های روی صورت و بقیه نقاط بدن بپردازیم خانه های شطرنجی جوابگوی کار ما نخواهند بود؛ حتی اگر بتوانیم قسمتی از آن را نقطه چین کنیم نسبت بین عکس ها برهم میخورد و از حالت طبیعی خود خارج می شود؛ یا حتی اصلا نمی توانیم نقطه ای برای آن پیدا کنیم. برای بهتر شدن و تشکیل این بخش‌ها هنگام بافت باید از روش نیم کره و آویز استفاده کنیم. در این روش ها ما در هر خانه کاغذ شطرنجی می‌توانیم حدود ۹ رنگ یا بیشتر را داشته باشیم. بنابراین با استفاده از روش دوم و به کار گرفتن روش نیمکره و آویز می توانیم دست و پاها و اجزلی دیگر را با دقت هرچه تمام‌تر پیاده کنیم.

 

3- نقشه‌های فاقد نقطه چین

در این روش کاغذ شطرنجی طراحی شده فقط رنگ می خورد و در چنین حالتی تنها یک بافنده فرش ماهر می تواند ازعهده ی بافتن و پیاده کردن دقیق این نوع نقشه بر بیاید. واضح هست که بافندگان معمولی به سختی می‌توانند نقشه های بدون نقطه چین را ببافند. همانطور که قبلا گفته شد نقطه چین کردن نقشه باعث می شود تا محل دقیق قرار گیری هر رنگ بر روی چهره ها مشخص شود و به این ترتیب بافنده فرش تشخیص می دهد که در هر گره از چه رنگی استفاده کند. بافندگان ماهر کمتر به این کار نیاز پیدا می‌کند زیرا مهارت آنها به حدی است که تشخیص می دهند در هر وقت چه رنگی را در محل کدام گره قرار بدهند.

 

4- استفاده از تصویر یا نقاشی بدون نقطه چین

همانطور که در قسمت قبل بیان شد بافنده ماهر بدون استفاده از کاغذ نقطه چین می تواند فرش را با استفاده از کاغذ شطرنجی ببافد . بافندگان فرش عکس یا نقاشی را به وسیله یک شبکه مربع طوری تقسیم می‌کنند که در هر صد گره یک مربع وجود داشته باشد و سپس با استفاده از آگاهی و تجربه ای که طی سالیان طولانی در امر بافت فرش کسب کرده اند به راحتی و با دقت فراوان می توانند آن عکس یا نقاشی را ببافند.
روش های دیگری هم مشابه این عمل انجام می شود. در این روش طراح تنها طرح مدادی را طراحی می‌کند و تا آخر هر جز را با شماره علامت گذاری کرده و دورگیری آن را هم با شماره دیگری تعیین می کند. هر شماره بیانگر رنگ خاصی است.
البته تعداد افرادی که میتوانند نقشه های نقطه چین شده را ببافند نسبت به کل بافندگان فرش بسیار کم است بنابراین در امر آموزش و همچنین تولید باید به روش نقشه های نقطه چین شده اهمیت بیشتری داده شود .